Μελέτη (Δεκέμβριος 2018), πρώτη εκδοχή της οποίας παρουσιάστηκε στο 4ο Συμπόσιο Ελληνικής Γαστρονομίας
«Δημητριακά: Γνωστά, Ξεχασμένα και Χαμένα»
Καράνου Χανίων, 29-30 Ιουλίου 2017\
[English text follows below]
Η μελέτη παρουσιάζει τα πρώτα ευρήματα σχετικά με την οικονομική γνώση που περιέχει ένα έθιμο της Πρωτοχρονιάς στη Θράκη αναφορικά με την τακτική (ανα)διανομή πλούτου μεταξύ των μελών αλλά και μη μελών του νοικοκυριού. Το έθιμο συνίσταται στην τελετουργική χρήση μιας πίττας ως μέσο διαμοιρασμού. Η πίττα αποτελείται από φύλλα ζύμης σιτάλευρου, μεταξύ των οποίων η νοικοκυρά τοποθετεί σύμβολα των περιουσιακών στοιχείων του νοικοκυριού. Όταν η πίττα μοιράζεται, τα κομμάτια ανατίθενται σε μεταφυσικά πρόσωπα (σχετικά με τη θρησκεία), στα μέλη της οικογένειας, στα πρόσωπα που παρευρίσκονται στην κατανομή της πίττας και στον “ξένο”. Συνεπώς, κάθε άτομο λαμβάνει τουλάχιστον ένα περιουσιακό στοιχείο του νοικοκυριού υπό την προστασία του. Μετά από ένα χρόνο μια νέα (ανα)διανομή λαμβάνει χώρα με τον ίδιο τρόπο.
Η ανάλυσή μου προσεγγίζει το έθιμο ως εκπαιδευτικό τελετουργικό ή ακόμη και ως ζωντανή μνήμη της σημασίας του σιταριού και των σιτηρών ως βάσης της ευημερίας, και των οικονομικών συστημάτων όπου δεν υπήρχε ατομική ιδιοκτησία και η σχέση με τα μέσα παραγωγής δεν γινόταν αντιληπτή μέσω της ιδιοκτησίας αλλά μέσω της ευθύνης. Επιπλέον, λαμβάνονται υπόψη οι εντάσεις μεταξύ του εθίμου και της σύγχρονης οικονομίας για να αποφευχθεί η ωραιοποίηση μιας παραδοσιακής πρακτικής, αλλά και για να διερευνηθεί η χειραφετητική γνώση που αυτό το έθιμο μεταδίδει.
Paper finalised in 2018. The first version was presented at the 4th Greek Gastronomy Symposium
“Known, Forgotten and Lost Grains”
Karanou of Chania, July 29-30th 2017
The paper presents the first findings about the economic knowledge that a New Year Day custom of Thrace contains with reference to regular (re)sharing of wealth among household members and non-members. The custom is the ritual use of a pie as a sharing tool. The pie consists of various layers/sheets of wheat dough, among which the household lady places symbols of the household assets. When the pie is shared, the pieces are designated to metaphysical persons (related to religion), to the family members, to the persons present at the pie sharing, and to the “foreigner”. Each person therefore, gets at least one asset of the household under their protection. After one year a new (re)sharing takes place in the same way.
My analysis approaches the custom as an educational rite or even a living memory of the importance of wheat and cereals as base of prosperity, and of economic systems where private property was inexistent and the relationship to the means of production was not perceived through ownership but through responsibility. Moreover, the tensions between the custom and the contemporary economy are taken into account to avoid the idealisation of a traditional practice, but also to investigate the emancipatory knowledge that this custom transmits.
Ριζικά Οικονομικά - Grassroots Economics 